Η ποντιακή διάλεκτος και τα ιδιώματά της

Η ποντιακή διάλεκτος είναι απόγονος της αρχαίας ιωνικής διαλέκτου, λόγω της καταγωγής των Ελλήνων αποίκων του Εύξεινου Πόντου από την Ιωνική Μίλητο, κυρίως. Στην πορεία της ιστορίας της, μέσα στους 28 αιώνες που ακολούθησαν, η αρχαία ποντιακή διάλεκτος επηρεάστηκε από την κοινή των αλεξανδρινών χρόνων και από την μεσαιωνική κοινή του Βυζαντίου. Δεν έχουν μείνει γραπτά της ποντιακής διαλέκτου, εκτός από μια επιγραφή του 1306 που σώθηκε και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Ξενοφάνης".

Τα γλωσσικά ιδιώματα της ποντιακής διαλέκτου είναι αντίστοιχα του γεωγραφικού χώρου:
- Αμισού
- Ινέπολης
- Σάντας
- Σεμέν
- Σινώπης
- Τρίπολης
- Κερασούντας
- Κοτυώρων
- Νικόπολης
- Οινόης
- Όφη
- Σουρμένων
- Αργυρούπολης (μιλιόταν από τους περισσότερους Ποντίους)
- Τραπεζούντας